तनहुँ । हाम्रो देश लाई अझैपनि पुरुष प्रधान देश भनेर चिनिन्छ । महिलाहरुले अझैपनी साना तिना कार्यहरु गर्नेको लगि पुरुषहरु संगनै अनुमती लिनुपर्दछ । कानुनमा उल्लेख भए अनुरुप महिला र पुरुषले समान अधिकार पाउने हो भने एक घर एक उद्यम भन्ने अभियान सुरु हुन कति पनि समय लाग्दैन ।

हाम्रो स्थानयि स्तरमा नै प्राप्त हुने स्थानिय स्रोत साधानको प्रयोगबाट बिभिन्न प्रकारको व्यवयसायहरु सञ्चानल गरी आर्थिक उपार्जन गरी बैदेशीक रोजगारलाई समेत न्युनिकरण गर्न सकिन्छ ।

अब कथा सुरु हुन्छ, एक सफल महिलाको, तनहुँ जिल्ला साबिक अरुणोदय ८ हाल भिमाद नगरपालिका वर्डा नं २ बसोबास गर्दै आएकी धनुमाया रानाको पारिवारीक अवस्था र उनको कष्ठकर जिबनलाई फर्केर हेर्ने हो भने जो कोहिको आखा बाट आसु आउन सक्छ । तर उनी अहिले देशकै सफल उद्यमीको रुपमा परिचित छिन् ।

उनलाई बिगत २०७१ सालमा घरेलु तथा साना उद्योग प्रशिक्षण केन्द्र त्रिपुरेश्वर काठमाडौबाट १५ दिने अचार, दालमोट बनाउने तालिममा सहभागी हुने मौका मिलेको थियो । तालिम प्राप्त गरिसकेपछी मैले आफ्नो सिपलाई परिचालन गरी स्थानिय स्तरमा पाईने बिभिन्न प्रकारका अचारहरु उत्पादन गरी व्यवसाय सञ्चालन गर्ने निर्णय गरे । उक्त व्यवसाय सञ्चालन गर्नेको लागि मसंग पुजिँको आवश्यकता थियो घर परिवारको खासै सहयोग थिएन ।

धितो राख्नको लागि समेत मेरो नाममा घर जग्गा केही थिएन मैले आफैले लागाईरहेको गहना बैकमा राखी ऋण निकालेर व्यवसायमा लगानी गरे । सुरुको दिनहरुमा आफ्नै घर वरपर पाईने आपँ, मुला, खुर्सानी आदिको उत्पादन गर्न थाले ।

सुरुका दिनहरुमा उद्योगको प्रचार प्रसार हुन नसकेको कारण बिक्री गर्न गाह्रो भएको थियो । तैपनी कतिपनी हार नमानी व्यवसाय भने सञ्चालन गर्दैै गए, । उद्योग सुरुगरे पश्चात २०७२ सालमा मैले मेरो व्यवसायलाई घरेलु तथा साना उद्योग बिकास समिति तनहुँमा दर्ता गरे । दर्ता पश्चात उक्त कार्यालय बाट व्यासायका लागि मेशिन औजारहरुको पनि सहयोग प्राप्त भयो ।

यसरी नै अन्य निकायहरुबाट पनि सहयोग प्राप्त थियो । (मलाई सहयोग गर्नुहुने सम्पुर्ण सहयोगी संघ संस्था, एवं सल्लाहा सुझाब र हौसला प्रदान गर्नुहुने सम्पुर्ण मित्रहरुलाई हार्दिक आभार प्रकट गर्न चाहान्छु । खुशी हुदै धनमायाले भनिन् ।

जब अचार व्यासाय फस्टाउदै गयो घर परिवार लगायत मेरा आफन्तहरुले समेत मलाई सहयोग गर्न थाल्नुभयो , त्यस पछी मलाई काम गर्न झन हौसला बड्यो, र मलाई म सफल भएको महसुस भयो ।
प्रतिक्षाको फल मिठो हुदो रहेछ भन्ने कुरामा म बिश्वस्त भए ।

अहिने यस व्यवसायबाट मासिक रुपमा करिब ३ लाख आम्दानी गर्छु । खर्च कटाएर मासिक सालाखाला १ लाख रुपैया नाफा हन्छ ।, तेती मात्र नभई ७ जना महिला र १ जना पुरुष गरी ८ जनालाई रोजगारी समेत दिएको छु । स्थानीय स्तरमा पाईने कागती, निहुरो, पिडालु, मेथि, सिप्लेकान, कोईरालो, कर्कलो, पिडालु, लप्सी, अमला, रुख कटर, आपँ, स्कुस, अमरा, निबुवा गरी हाल ४२ अचारको परिकारका बनाएको छु ।

कतिपय अचारहरु जडिबुटीहरुबाट उत्पादन हुने भएकाले यसको माग पनि उनिकै छ । बजार खोज्न टाडा जानु परेको छैन तनहुँ जिल्ला, स्याङजा, पोखरा, चितवन, हुदै काठमाडौ समेत मेरो अचारको बजार क्षेत्र रहेको छ ।
अहिले मेरो अचार व्यवसाय तनहुँ जिल्लाको नमुना बनेको छ ।

स्थानयि स्तरमा पाईने खेर गईरहेको कच्चापदार्थलाई परिचालन गरी अरु पनि बिभिन्न परिकारका अचारहरु उत्पादन गर्ने सम्भव छ । आगामी दिनहरुमा व्यवसायलाई अझै बृद्धि गर्दै लैजाने निर्णय गरेकी छु र अन्य दिदि बहिनीहरुलाई पनि अचार सम्बन्धी तालिम प्रदान गर्नेछु । ताकी स्वदेशमा नै रोजगारीको अवसर श्रृजना होस ।
“अहिलेको अवस्थालाई हेर्ने हो भने नुन देखी सुन सम्मका सामानहरु अन्य देश बाट आर्यात हुने गरेको छ ।

भारत बाट आएका बिषाधीउक्त तरकारी तथा फलफुहरुले त कती नेपालिहरुलाई मृत्युको मुखसम्म पनी पु¥याएको छ । त्यसैले हाम्रो स्थानीय स्तरमा पाईने स्रोत साधानहरुलाई प्रयोग गरीे अर्गानिक बस्तुहरु उत्पादन गर्न सकिन्छ । स्थानीय स्रोत साधानको समुचित प्रयोगबाट उद्यमहरु सञ्चालन गर्न सकिन्छ । मेरो पनि एउटा सानो प्रयास हो ।

थोरै लगानीबाट सुरु गरेको मेरो व्यवसाय अहिने नमुना बन्न पुग्यो । गरे के हुदैन र ! भन्ने कुरा मैले अहिले आएर अनुभव गरेकी छु । नेपाली युवाहरु कामका लागि बैदेशिक रोजगारमा जान्छन्, तर यस्ता थुप्रो रोजगारका सम्भावनाहरु यही हाम्रो देशमा छ । उद्यमशिलताले रोजगार प्रर्बदन गदैछ । यस्ता उद्यमहरु सञ्चालनले बैदेशिक रोजगारीमा जानुपर्ने बाध्यतालाई समेत कम गर्न सक्छ । दिदि बहिनीहरुलाई म यही सन्देश दिन चाहान्छु ” ।

मलाई तालिममा भाग लिने मौका प्रदान गर्ने घरेलु तथा उद्योग प्रशिक्षण केन्द्र काठमाण्डौ र प्रबिधि तथा हौसला प्रदान गरि सहयोग गर्ने घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय तनहुँ प्रती पनि आभार व्यक्त गर्ने चाहानछु । हसिलो मुडमा धनमायाले भनिन् ।

वास्तवमा उद्यमशिलताले मानिसलाई पर–निर्भरबाट बाहिर निकाल्ने काम गर्दछ, उद्यमशिलताले रोजगारी श्रृजना गर्दछ, आर्थिक अवस्था सुधार गर्छ, गरिबी घटाउछ र जिवन समृद्धि तर्फ उन्मुलन हुन्छ । धनमाया उनै हुन् जसलाई उद्यमशिलताले परिचित गरायो । उनको अचार उद्योग अहिले सबैको लालि सबैलाई प्रेरणा मिलेको छ । (लेखक : भवानी न्यौपाने)