पोखरा २४ स्थित ऐतिहासिक स्थल कास्कीकोटमा श्रीकृष्ण जन्माष्टमीको अवसरमा दहीको होली खेलिएको छ । भगवान श्रीकृष्णको जन्म भएको भोलिपल्ट परापूर्व कालदेखि नै कास्कीकोटमा दही जात्रा हुँदै आएको गुप्तकालिका कश्यप धार्मिक क्षेत्र विकास समितिका सचिव ठाकुर प्रसाद त्रिपाठीले बताए ।

कास्कीकोटको भाद्रारी चोतारीमा स्थानीय जम्मा भएर दही छेपाछेप गर्ने गर्दछन् । घर घरबाट दहि ल्याएर भाडामा जम्मा गरी भजन कृतन गरिन्छ ।  श्रीकृष्ण, राधा, कंशकाे भेषमा सजिएर  कृष्ण भजन गाइन्छ । दहि जात्रामा विभिन्न सांस्कृतिक झाँकी बाजागाजा भजन कृतन समेत निकालिएको समितिका सचिव त्रिपाठीले बताए ।

दहि छेपाछेप गर्नु अघि भाद्रारी चौताराेमा रहेको चापको रुखलाई श्रीकृष्ण मानेर अन्य देवि देवताहरुको पूजा गर्ने प्रचलन रहेको छ । त्रिपाठी, रानामगर, दुवाडी र अधिकारीले दहिले विभीन्न क्षेत्रपाल, चण्डी, वराहा, वहासा, मनकान्छी लगाएत मन्दिरमा दहिले पूजा गर्दै हिँड्ने प्रचलन रहेको त्रिपाठीले बताए ।

सचिव त्रिपाठीले  भने – ‘यो परापूर्वकालदेखि सुरु भएको हो, १५२४ सालअघिबाट सुरु भएको इतिहासबाट सुन्न सकिन्छ । अहिले पनि यो जात्रा चलिरहन्छ ।’ नेपालका शाह राजाहरुको उद्गम थलो कास्कीकोटमा तत्कालीन राजाहरुको दरबार अझै छ । त्यसैले पनि ऐतिहासिक कास्कीकोटमा शाह राजाहरुकालीन अरु सांस्कृतिक परम्परा पनि अझै जीवित रहेको त्रिपाठी बताउँछन् ।

पहिलेभन्दा अचेल दही जात्रामा जनसहभागिता कम भएको सचिव त्रिपाठीले सुनाए । ‘पहिलेपहिले त धेरै टाढाटाढाबाट आउँथे, पछिल्लो समय सबैको घरमा भैंसी पनि नहुने भयो,’ उनले भने, ‘पहिला आफूले ल्याएको दही केही लुकाएर पूजा गरिसकेपछि आफैआफै होली खेल्थे । अहिले त्यो चाहिँ केही कमी भएको छ ।’ परम्परागत संस्कृतिको जगेर्ना गर्ने उद्देश्यका साथ जात्रा आयोजना गरिएको त्रिपाठीले सुनाए ।

परापूर्वकालमा कास्कीका विभिन्न स्थानबाट दही संकलन हुने गरेको  त्रिपाठीले बताए । तर, अहिले कास्कीकोटका स्थानीयले मात्र संकलन गर्छन् । ‘परापूर्वकालमा दही ल्याउनेलाई खरबारी र लेक बिर्ता दिइन्थ्यो भन्ने मैले सुनेको हो । यसरी भदौरेतामागी, सिदिङ, अर्मलालगायत क्षेत्रबाट एक मुरीसम्म दही जम्मा हुन्थ्यो,’ उनले भने, ‘अहिले धेरैले भैंसी पाल्न छोडे अनि टाढा पनि भयो । त्यसैले यहीको स्थानीयले जम्मा गरेको दहीले होली खेल्ने चलन छ ।’ यसलाई संरक्षण गर्न वडा कार्यालयले सहयोग गरिरहेको उनले सुनाए ।

करिव २ किलोमिटरको यात्रामा जात्रा गरेर वास्पानी कालिका मन्दिरमा विधिवत् रुपमा जात्रा समापन हुने बासपानी कालिका मन्दिरमा पुजारी तथा जात्राका कर्ता टिका पुरीले बताए ।

दही जात्रा सम्पदा संरक्षण मञ्च कास्कीकोट र स्थानीयले सञ्चालन गर्दे आएका छन् । हिन्दु धर्मालम्वीहरुले श्रीकृष्णको जन्म भएपछि दहि जात्रा गर्ने प्रचलन रहेको छ । त्रिपाठीका अनुसार दहिको जात्रा नेपालका ३ स्थानमा मात्र हुने गरेको छ । विरगन्ज ,पाल्पा र कास्कीकोटमा मात्रै श्रीकृष्णको जन्म भए पछि दहिको जात्रा निकाल्ने गरिन्छ ।

जात्रा संरक्षण तथा प्रवर्द्धन  गर्न पोखरा २४ वडा कार्यालयले सघाउने वडाध्यक्ष भरतबहादुर अधिकारीले प्रतिवद्धता जनाएका छन् । अधिकारीले विगत वर्षहरुभन्दा यस वर्ष जात्रा अझै व्यवस्थित भएको बताए ।

ऐतिहासिक स्थल कास्कीस्कोट दरबार , कश्यप धाम र सरुन खेल लगायतका जात्रा तथा मेलाहरु धार्मिक क्षेत्र विकास समिति र कास्कीकोट सम्पदा संरक्षण समितिको सक्रियतामा हुँदै आएको छ ।

फिचर तस्वीर