सद्गुरु जग्गी वासुदेव केही दिनपछि नेपाल आउने भएका छन् । ईशा फाउण्डेशनका संस्थापक, आध्यात्मिक तथा योग गुरु सद्गुरु लिङ्ग भैरवी देवी मन्दिरको प्राण–प्रतिष्ठा गर्न तथा भैरवी उत्सवका लागी यहि फागुन २३ (७ मार्च) मा नेपाल आउने भएका हुन् ।

उनले २३ गते नै काठमाडौँको बसुन्धारामा लिङ्ग भैरवी देवी मन्दिरको प्राण–प्रतिष्ठा गर्ने कार्यक्रम रहेको छ । त्यसैगरी, सद्गुरुको उपस्थितिमा फाल्गुन २५ (९ मार्च) मा देवीको भव्य स्वागत एवम् कृपा ग्रहणका लागी टुँडिखेलमा भैरवी उत्सव हुने पनि आयोजकले जनाएको छ ।

भारत बाहिर पहिलो पटक लिङ्ग भैरवी देवी नेपालमा प्राण प्रतिष्ठित गर्न लागिएको आयोजकको भनाई छ । उक्त मन्दिर नेपाल र नेपालीका लागी सद्गुरुले उपहार स्वरुप प्रदान गरिएको जनाइएको छ ।

सद्गुरुले भनेका छन्, “संसारमा हाम्रो संस्कृति मात्रै एक हो जसले हामीले ‘देवता’ बनाएका हौँ भन्छ । यही कारण हो कि हामीकहाँ करिब साढे तीन करोड देवी–देवता छन् । वास्तवमा हामीले देवता बनाउने प्रविधि नै विकसित गरेका छौं । हामीले ऊर्जाका रूपहरू सिर्जना गर्यौं जुन मानिसहरूका लागी विभिन्न तरिकाबाट फाइदाजनक हुन्छ । हाम्रो संस्कृतिले हामीलाई सधैं भन्छ कि भगवान हाम्रो लक्ष्य होइन, हाम्रो लक्ष्य मुक्ति हो । ईश्वर मुक्तिको माध्यम मात्र हुनुहुन्छ। लिङ्ग भैरवी देवी पनि एक माध्यम हो, उपकरण हो । यदि तपाईँ चाहनुहुन्छ भने, तपाईँ यो उपकरण प्रयोग गरेर अगाडि बढ्न सक्नुहुन्छ, अन्यथा तपाइँ यसलाई छाडेर पनि अगाडि बढ्न सक्नुहुन्छ। तपाईं आफ्नो लक्ष्यमा कसरी पुग्न चाहनुहुन्छ, त्यो तपाईंमा निर्भर छ, तर लक्ष्य मुक्ति हो, ईश्वर होइन। ”

टुँडिखेलमा हुन गइरहेको भैरवी उत्सवमा जोकोहि सहभागी हुन सकिने जनाइएको छ । सो कार्यक्रममा सद्गुरुले देवीका विभिन्न पक्षबारे चर्चा गर्ने तथा साउण्ड्स अफ इशा एवम् इशा संस्कृतिको सांस्कृतिक नृत्य तथा सांगीतिक प्रस्तूती गर्ने पनि आयोजकले जानकारी दिएको छ ।

विश्वभरी माटो मरुभूमि बनिरहेको सङ्कटलाई सम्बोधन गर्न सद्गुरुले गत मार्चमा विश्व्यापी माटो जोगाऔं अभियान सुरु गरेका थिए । हालसम्म झण्डै ४ अर्ब मानिसहरुले सो अभियानप्रति समर्थन जनाएका छन्, जसमा नेपालसहित ८१ राष्ट्रहरु औपचारिक रुपमा जोडिएका छन् ।

को हुन् सद्गुरु

५ सेप्टेम्बर, १९५७ मा जन्मिएका जग्गी वासुदेव सद्गुरुका नामले विश्व प्रसिद्ध छन्। उनका पिता डाक्टर थिए। ११ वर्षको उमेरमा उनले योगको अभ्यास गर्न थालेका हुन्। उनका योग गरु थिए श्रीराघवेन्द्र राव जसलाई मल्लाडिहल्ली स्वामीको नामले चिनिन्छ।

उनका पिता डाक्टर थिए। बालक जग्गीलाई प्रकृतिसँग लगाव थियो। मैसुर विश्वविद्यालयबाट अंग्रेजीमा स्नातक गरेपछि उनले बुवाआमाको सल्लाह विपरीत स्नातकोत्तर नपढी व्यावसाय थालेका थिए।

उनी यदाकदा केही दिनको लागि जंगलमा गायब हुन्थे। जहाँ उनी अग्ला–अग्ला रुखका हाँगाहरूमा बसेर हावाको आनन्द लिन्थे, साथै अनायासै गहिरो ध्यानमा प्रवेश गर्दथे।

जब उनी घर फर्कन्थे उनको झोलामा साँपहरु भरिएका हुन्थे, जसलाई समाउन उनी माहिर थिए । ११ वर्षको उमेरमा जग्गी वासुदेवले योगको अभ्यास गर्न सुरु गरे। यिनका योग शिक्षक थिए श्री राघवेन्द्र राव, जसलाई मल्लाडिहल्लि स्वामीको नामले चिनिन्छ।

उनले आध्यात्मिक जागरणको लागि गैरनाफामूलक संस्था इशा फाउन्डेशन स्थापना गरेका छन्। सो फाउन्डेसनले भारतबाहेक अमेरिका, बेलायत, लेबनान, सिंगापुर, अस्ट्रेलियालगायतका देशमा योग सिकाउने तथा सामाजिक एवं सामुदायिक विकासका काम गर्दछ।

सो फाउन्डेशनले संयुक्त राष्ट्रसंघको आर्थिक एवं सामाजिक परिषद्मा विशेष सल्लाहकारको उपाधि पाएको छ। उनका प्रवचनहरु पुस्तकारका रुमपा प्रकाशित छन्। उनका पुस्तक कयौं भाषामा सयौंको संख्यामा रहेको छ।

लिंग भैरवी बारेः

लिंग भैरवी – ईश्वरीय स्त्री

सद्गुरु: जुन क्षण हामीले “ईश्वर” शब्द उच्चारण गर्छौं, धेरैजसो मानिसहरूले माथि हेर्छन् किनभने ईश्वर माथि हुनुपर्दछ भन्ने छ । भारतीय संस्कृतिमा हामीले देवता कतै हुन्छ भन्ने विश्वास गरेका छैनौँ । हामीले देवता बनाउने प्रविधिहरू सिक्यौं। हामीले ३३ करोड भन्दा बढी देवी-देवताहरू सिर्जना गरेका छौं। यी उपकरणहरू तपाईंलाई तपाईंको आफ्नै इन्द्रियहरूको सीमितताभन्दा बाहिरको कुरामा पहुँच प्रदान गर्नलाई थियो ।

यस संस्कृतिमा भनिएको थियो कि यदि तपाईं डराउनुहुन्छ भने, तपाईं एक प्रकारको देवतामा जानुहोस्; यदि तपाईलाई रोग छ भने, तपाई अर्कै प्रकारको देवतामा जानुहुन्छ; यदि तपाईंलाई समृद्धि चाहिन्छ भने, तपाईं अर्को प्रकारको देवतामा जानुहुन्छ, र यस्तै। यो किनभने यी जीवनका निश्चित आयामहरूमा पहुँच गर्ने उपकरणहरू हुन्।

ईश्वरको एक उग्र स्त्री रूप

लिंग भैरवी स्त्रीलिंगको रुपमा प्राण प्रतिष्ठित एक धेरै शक्तिशाली र उग्र रूप हो ।

लिंगको रूपमा पुजिएको स्त्री शक्ति धेरै दुर्लभ छ । यस ग्रहमा हामीले जान्दछौं की भौतिक सृष्टिको सबैभन्दा ठूलो कृति मानव शरीर हो। यो जस्तो परिष्कृत र शानदार कुनै भौतिक संयन्त्र छैन। यसमा पुरुष गुणको देन भएपनि यो अनिवार्य रूपमा स्त्रीको गर्भमा निर्मित हुन्छ। लिङ्ग भैरवी परम स्त्री प्रकृति हो।

संसारमा एउटा दुखद कुरा के छ, महिलाहरु बार्बी डल जस्तै बनिरहेका छन्। तिनीहरूमा उग्रता छैन। तिनीहरूमा कुनै स्त्री आगो छैन। उनीहरूमा केवल ईर्ष्या, मानवीय महत्वाकांक्षा, र अन्य बकवास मात्र छन्। एक महिलाले यो संसारमा के थप्न सक्छ कि उनी आगो जस्तै हुन्। भारतीय संस्कृतिले महिलाहरूलाई उग्र र तिव्र हुन प्रोत्साहित गरेको छ। यो देशको पुरानो साहित्य हेर्नुपर्छ, जहाँ कविहरूले भनेका छन्, ‘घरेलु महिलालाई के गर्ने ? हामीले महिलाहरूलाई घरपालुवा बनाएका छौं किनभने हामी प्रजनन, परिवार बढाउन, आदि गर्न चाहन्थ्यौं। तर यदि तपाईं अन्य सम्भावनाहरू खोज्दै हुनुहुन्छ भने – सधैँ आवश्यक नहुन सक्छ तर कहिलेकाहीं – यो केहि नराम्रो व्यवहार संग पनि आउँछ ।

हामीले लिङ्ग भैरवीको रूप प्रकट गर्दा पनि मैले उनलाई यसरी बनाएको थिएँ – तिव्र, धेरै उग्र, तर एकदम दयालु। यी जीवनका कुनै विरोधाभासी गुण होइनन्; यी सबै चीजहरू सँगै आउँछन्। यसरी नै जीवन आउँछ, लिङ्ग भैरवी एक पवित्र जीवन हो; उग्र, उच्चतम सम्भावनामा, तर अदम्य । उनी एक गर्जना, चिच्याहट हुन् । उहाँ कोमल, सौम्य प्रकारको होइन। तपाईंले उसलाई कहिल्यै घरपालुवा बनाउन सक्नुहुन्न ।

ज्यामितिको हिसाबले लिङ्ग भैरवी साढे तीन चक्र हो । मूलाधार, स्वाधिष्ठान र मणिपुरक – तीन पूर्ण चक्रहरू धेरै हदसम्म कल्याण, स्वास्थ्य र समृद्धिको बारेमा छन् । आधा चक्र – अनाहत – पार पाउने बारेमा छ । यदि तपाईंले आफूलाई त्यो पक्षमा संलग्न गर्नुभयो भने, त्यहाँ पार पाउन सक्नुहुन्छ ।

जन्मदेखि मृत्युसम्म र त्यसपछिका संस्कारहरू

भैरवीको निवास बारे महत्त्वपूर्ण कुरा यो हो कि यो केवल पूजा गर्ने ठाउँ मात्र होइन। यो यस्तो ठाउँ हो जहाँ प्रसवपूर्व अवस्थादेखि मृत्युपछिको अवस्थासम्म ऊर्जा प्रक्रियाहरू हुन्छन्। त्यहाँ गर्भवती हुन चाहने महिलाको लागि, जन्मन बाँकी बच्चाको लागी, र जब जन्मिसकेको बच्चाका अन्न प्रसन्नका लागी अक्षराम्भको लागी किशोरावस्था देखि वयस्कता को लागी, विवाह को लागी, बुढ्यौली को लागी ऊर्जा प्रक्रियाहरू हुन्छ । मृत्यु पछिका कर्म र क्रियाको पनि प्रक्रिया हुन्छ।

यो ज्ञानको अर्को आयाम स्थापित गर्ने तरिका हो, जुन मेरो विचारमा यो पुस्ताले यस दिशामा पर्याप्त काम नगरेमा सदाको लागि हराउनेछ।