पोखरा । पोखरामा जारी दसौँ संस्करणको नेपाल लिटरेचर फेस्टिबलमा पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका सम्भावना र समस्याबारे चर्चा गरिएको छ । ‘संघारमा पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल’ सेसनमा सरकार, अर्थ र पर्यटन क्षेत्रका विज्ञले विमानस्थलबारे बहस गरेका हुन् । उक्त सेसनमा नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारी, पूर्व अर्थसचिव रामेश्वर खनाल, पूर्वपर्यटन सचिव एवं हवाई विभागका पूर्व महानिर्देशक वीरेन्द्रबहादुर देउजा र पर्यटन व्यवसायी वसन्तराज मिश्र सहभागी थिए । वरिष्ठ पत्रकार प्रतीक प्रधान सेसनका सहजकर्ता थिए ।

महानिर्देशक अधिकारीले पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले पोखराको पर्यटन र यस क्षेत्रलाई मात्र नभई देशकै आर्थिक अवस्थामा योगदान गर्ने दाबी गरे । ‘सुरु गर्दै जाँदा आउने समस्यालाई त्यही तहबाट समाधान गर्दै जानुपर्छ । पोखरालाई पर्यटनको राजधानी भन्छौँ । पोखरा विमानस्थलमा राति उडान हुँदैन,’ उनले भने, ‘त्यो भएकाले यो विमानस्थल आवश्यक थियो । यो विमानस्थलले पोखरामात्रै होइन देशको आर्थिक अवस्थामा पनि योगदान गर्छ भन्ने विश्वास छ । यो पोखरा र देशको लागि गर्व आयोजना हो ।’

कोभिड संक्रमणले गर्दा सन् २०१९ कै जस्तो पर्यटक आउन सन् २०२५ सम्मको समय लाग्ने बताए । पर्यटन क्षेत्रलाई मात्र विमानस्थल चलाएको हो भन्ने भाष्य निर्माण गरे विमानस्थल चल्न सम्भव नहुने उनको भनाइ थियो ।

पूर्व अर्थसचिव रामेश्वर खनालले पोखरा विमानस्थलका सबै पूर्वाधार नयाँ भएकाले हालसालै बनेका अन्य विमानस्थलको तुलनामा खर्च बढी भएको बताए । पूर्वाधार लामो समयलाई सोचेर बनाइने भएकाले आत्तिन नहुने उनको भनाइ थियो । सोचेअनुसार पर्यटक आए चिनियाँ ऋण ९ वर्षभित्र उठ्ने खनालको दाबी छ । ‘परिकल्पना गरिएअनुसारको पर्यटक संख्या वृद्धि हुन सक्यो भने वर्षमा एक अर्ब जति खुद नाफा गर्छ । २२÷२३ अर्बको लागत ८÷९ वर्षमा उठाउँछ,’ उनले भने ।

पोखरामा पर्यटकको संख्या बढाउन अहिले चलिरहेकोभन्दा फरक पर्यटक ल्याउनुपर्ने उनले सुझाए । ठूला कम्पनीका सेमिनार, गोष्ठी गर्नुपर्ने खनालको भनाइ थियो । ‘अहिलेसम्म पोखरामा रमाउन, ट्रेकिङ जान आउँछन् । पोखरा अहिलेसम्म नलागेको अर्को क्षेत्र मिटिङ, कन्फेरेन्सतिर हो । त्यसको लागि सरकार हामीसँग हुनुप¥यो । त्यो पर्यटन विकास गरे बढी लगानी भएको होइन,’ उनले भने ।

विमानस्थल चलाउन सरकारले एक ठाउँबाट अर्को ठाउँसम्मको पूर्वाधारको कनेक्टिभिटी बनाइदिने र निजी क्षेत्रले खोजेको सम्भावना पहिल्यै पहिचान गर्न सक्नुपर्ने बताए । प्रदेश सरकारको पर्यटन मन्त्रालयले पनि विमानस्थलको अपनत्व लिएर विभिन्न देशसँग उडानका लागि पहल गर्नुपर्ने पूर्वसचिव खनालले बताए ।

पूर्वपर्यटन सचिव वीरेन्द्रबहादुर देउजाले विमानस्थलले पोखराको समृद्धिको ढोका खुलेको दाबी गरे । ‘संसारमा पर्यटन ९० प्रतिशत पर्यटन हवाइ माध्यमबाटै हुन्छ । यसले पोखराको पर्यटनलाई धेरै सहयोग गर्छ,’ उनले भने, ‘पर्यटन क्षेत्रबाट पनि धेरै सहयोग गर्नुपर्छ । विमानस्थलले पोखराको समृद्धिको ढोका खोलेको छ ।’

कुनै पनि देशको विकास हुन प्रभावकारी पूर्वाधार चाहिने भएकाले हवाइ र सडक पूर्वाधार नभई देशको अवस्था विकास नहुने उनको भनाइ थियो । विमानस्थल बनेकाले अब सडक बनाउने, सहर विकास गर्ने काम अन्य सरकारी संयन्त्रले लिनुपर्ने देउजाले बताए । विमानस्थल बनिसकेकाले महँगो भएको भन्ने विषयमा बहस आवश्यक नरहेको उनले सुनाए । ‘पहिला मुआब्जा दिनै पहाड थियो । चिनियाँसँग इपीसी मोडलमा मिलेर बनाउने भएपछि पैसाको समस्या समाधान भयो । इपीसीमा नबनेको भए अझै लम्बिन सक्थ्यो,’ देउजाले थपे, ‘महँगो भयो भन्ने कुरा होइन । महत्वपूर्ण कुरा अब कसरी सञ्चालनमा राम्रोसँग ल्याउने भन्ने हो ।’

पर्यटन व्यवसायी बसन्तराज मिश्रले पनि विमानस्थल गर्वको विषय भएकाले खर्चबारे वादविवाद गर्न सुझाव दिए । ‘एअरपोर्ट गर्वको चिज हो । खर्चबारे वादविवाद नगरौँ । पर्यटनलाई उडान र उडानलाई पर्यटनको साथ भएन भने दुवै बाँच्न सक्दैनन् । हामीले २१६ मिलियन डलर खर्च ग¥यौँ,’ उनले थपे, ‘१३ वर्षमा २६ किस्ता तिर्नुपर्दा १८.२ मिलियन डलर तिर्नुपर्छ । विश्वमा विमानस्थलले १८.४९ प्रति यात्रु कमाइरहेको छ । मिलियन पर्यटक भयो भने हामी बाँच्न सक्छौँ ।’

विमानस्थल र पोखरा आसपास भएका गन्तव्यको प्रचार हुन सके विमानस्थल चल्न सक्ने मिश्रले देखेका छन् । त्यसका लागि विमानस्थलको उद्घाटन विदेशी पाहुना बोलाएर भव्य गर्नुपर्ने बताए ।